Morgen, vrijdagochtend 2 september, kun je in de bibliotheek Bussum een uur lang luisteren naar en in gesprek gaan met Walter Wittkamp (zie foto) van Extinction Rebellion (XR). Waarschijnlijk ken je XR van de vreedzame, creatieve en soms disruptieve acties zoals in 2019 bij het toenmalige Shell hoofdkantoor in Den Haag. Bij deze actie lagen, veelal jonge en hooggeschoolde, XR activisten in lijkzakken voor dood op de grond onder spandoeken met daarop de tekst: 'klimaatverandering = massamoord'. Twintig activisten werden gearresteerd maar het doel werd behaald want de actie kwam overal in het nieuws.
Waardering van en in gesprek met de meeste politieke partijen
Waar in 2019 vooral werd ingezet op het verstoren van de openbare orde om de urgentie van klimaatverandering te benadrukken, maakt het in 2019 opgerichte XR een evolutie door. XR heeft nadrukkelijk geen politieke kleur maar zijn inmiddels wel in gesprek met de meeste politieke partijen. Marjan Minnesma van Urgenda en hoogleraar Jan Rotmans zitten in de Raad van Advies van XR en er wordt samengewerkt met grote organisaties als Greenpeace en MilieuDefensie. Momenteel zijn er 35 XR groepen in Nederland en is XR actief in 86 landen.
Wij bevinden ons in een ongekende crisis
Walter Wittkamp, een keurige meneer van inmiddels 57, werd in 2019 door zijn zoon uitgenodigd om mee te gaan naar een lezing van XR. Wittkamp: "Ik ben gegaan maar dacht van tevoren dat zoiets echt niets voor mij zou zijn. Maar mijn ogen werden geopend. Ik realiseerde mij dat nietsdoen absoluut geen optie is. Wij bevinden ons in een ongekende crisis. Onze overheid weigert om het noodzakelijk beleid in te voeren om haar burgers te beschermen. In plaats daarvan blijft zij de industrieën steunen die onze levens in gevaar brengen. Ik ben zelfstandig ondernemer en nam mij voor om één dag in de week te reserveren om als vrijwilliger bij XR aan de slag te gaan. Toen kwam Corona waardoor ik meer tijd te besteden had aan XR. Ik doe mee aan acties en ben ook wel eens daarbij gearresteerd".
De eisen van XR
WEES EERLIJK over de klimaatcrisis en de ecologische ramp die ons voortbestaan bedreigen. Maak mensen bewust van de noodzaak voor grootschalige verandering.
DOE WAT NODIG IS om biodiversiteitsverlies te stoppen en verminder de uitstoot van broeikasgassen naar netto nul in 2025. Doe dit op een rechtvaardige manier.
LAAT BURGERS BESLISSEN over een rechtvaardige transitie door het oprichten van een Burgerberaad dat een leidende rol speelt in de besluitvorming.
Wittkamp: "In de drie eisen ontbrak de nadruk op het idee van klimaatrechtvaardigheid. Daarom hebben wij dit onder de noemer 'Demand Zero' toegevoegd. Ook aspecten als bv. economie, milieu en racisme moeten worden meegewogen. XR is een lerende organisatie. XR en wijzelf als mens zijn allemaal onderdeel van het systeem. We moeten het systeem opnieuw uitvinden om te voorkomen dat we steeds in dezelfde 'groef' terecht komen. Het Bruto Binnenlands Product -de totale toegevoegde waarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten gedurende een bepaalde periode - is géén indicatie van het welzijn".
Burgerberaden over moeilijke politieke kwesties
XR richt zich onder meer op het burgerberaad klimaat. Een burgerberaad is een methode waarbij een groep van meestal 150 gelote burgers, oplossingen bedenken voor politiek heikele kwesties. Met mandaat vanuit de politiek, maar zonder dat het burgerberaad rekening houdt met electorale belangen, zonder dat rekening gehouden moet worden met korte termijn bedrijfsbelangen. Wittkamp werkt ook samen met Eva Rovers, schrijfster van 'Nu is het aan ons Oproep tot echte democratie' (april 2022) over burgerberaden. Een goed interview met Eva beluister je in de Rudi & Freddi show van Rutger Bregman en Jelmer Mommers.
Wittkamp: "We kunnen de grote problemen van onze tijd niet oplossen met het oude poldermodel en de 'vertraagtaal' van de politiek. De afgelopen jaren zijn er in de landen om ons heen succesvolle burgerberaden gehouden waarvan de meest bekende het Ierse burgerberaad is waar in mei 2018 gekozen werd vóór legalisering van abortus. Op 14 december 2018 gaf het Ierse senaat haar goedkeuring waarna de Ierse grondwet is aangepast. In Nederland willen zeker 20 van de grotere gemeenten iets met een burgerberaad gaan doen".
Burgerberaden brengen poltiek en burgers dichter tot elkaar
Vorige maand heeft minister Rob Jetten een brief aan de Tweede Kamer gestuurd om te pleiten voor een nationaal burgerberaad over klimaat. Als het aan Jetten ligt krijgt een gelote dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking de opdracht om voorstellen te bedenken over onder andere hoe Nederland klimaatneutraal kan worden. Wittkamp: "Er moet meer burgerparticipatie zijn. Een burgerberaad brengt politiek en burgers dichter tot elkaar".
Wittkamp is een optimistisch realist
Dagelijks staan er horrorverhalen in het nieuws over de gevolgen van de klimaatverandering en milieuschade. Deze zomer beleven we de grootste droogte in Europa sinds minimaal 500 jaar. De uitstervingssnelheid van plant- en diersoorten ligt 'normaal' gesproken op één tot vijf soorten per jaar. Momenteel sterven er dagelijks 150 planten en dieren uit. Per dag! Hoe houdt Wittkamp de moed er in? "Het is heel fijn mijn zorgen te kunnen delen met mensen binnen XR. Wat ook helpt is dat ik geleerd heb om mijn zorgen niet te veel naar boven te laten komen. Ik zou verlamd kunnen raken door mijn zorg over de toekomst, maar ik ga liever het gevecht aan".
"Voor XR heb ik IPCC-auteurs geïnterviewd en ze gevraagd hoe je verder kunt met het leven als je de feiten over de gevolgen van klimaatverandering weet. En dan zeggen ze eigenlijk allemaal dat ze zich niet kunnen voorstellen dat regeringen niet in actie komen nu dit allemaal bekend is. Ook al omdat het relatief makkelijk ten goede veranderd kan worden. Het IPCC (de klimaatautoriteit van de Verenigde Naties) zegt bijvoorbeeld dat we moeten stoppen met het subsidiëren van de fossiele industrie, dat ons voedsel meer biologisch en lokaal moet worden geproduceerd en dat rijke landen arme landen moeten helpen om klimaatverandering tegen te gaan".
Lezing bibliotheek Bussum vrijdag 2 september
Wittkamp komt vrijdag naar de bibliotheek in Bussum om 10 uur. Ga vooral ook met hem in gesprek en misschien wil je wel meedoen met XR. Je hoeft daarvoor niet de straat te blokkeren en gearresteerd te worden. Voor elke gearresteerde XR activist zijn ongeveer 20 vrijwilligers actief die bv. trainingen en lezingen geven, de pers te woord staan of contacten onderhouden met de politiek. Op de achtergrond zijn ook veel vrijwilligers actief met het ontwerpen van flyers, schrijven van pers- en nieuwsberichten en bijvoorbeeld het werven van fondsen. Alle hulp is bijzonder welkom. De lokale XR groep is aanwezig voor verdere details over hoe dit in ’t Gooi gaat.
Adres bibliotheek Bussum: Wilhelminaplantsoen 18.
Start lezing: 10 uur, einde 12 uur.
Een ander goed stuk om te lezen over deliberatieve democratie (burgerberaad) vind je op de Correspondent.
