Stadslandbouw binnen Gooise Meren, in 2017 heeft onze beweging het voor elkaar proberen te krijgen middels een anonieme sponsor maar helaas zijn de onderhandelingen stuk gelopen. Fast forward naar 2021, is stadslandbouw bijna niet uit het nieuws weg te slaan. Wat vroeger werd gezien als geitenwollen sokkerig is tegenwoordig hip en happening. Karen Smeenk uit Naarden las een jaar of vijf geleden in de krant een oproep aan burgers om mee te doen aan een wijkschouw. Karen schreef zich in om aandacht te vragen voor de verwaarloosde Kloostertuin van de voormalige Weeshuiskazerne in Naarden-Vesting waaraan ze woont. Karen: "Ik kreeg bericht dat de gemeente zou langskomen en stond in de Kloostertuin te wachten op één hooguit twee ambtenaren. Stonden er ineens wel tien voor mijn neus waaronder een wethouder, beleidsadviseurs en een meneer van groenbeheer. Mijn bedoeling was om de gemeente de Kloostertuin te laten opknappen maar ineens floepte eruit 'ik kan het natuurlijk ook zelf doen. En nog leuker als ik dat samen met de buurt doe'. Ineens zag ik allemaal blije gezichten voor mij, vijf jaar geleden werden burgerinitiatieven nog niet zo omarmd als nu".
Stadslandbouw op de agenda Wat is jouw drijfveer om stadslandbouw naar Gooise Meren te brengen? Karen: "Een paar jaar terug zag ik een documentaire over stadslandbouw en dat heeft een zaadje in mijn hoofd geplant. Zeker tijdens Corona ging ik veel wandelen en liep dan langs een groot stuk grond waarvan ik in mijn hoofd al een plaatje had van hoe het gevuld was met groente en fruit. Dat ik dan lekker op de fiets met een kratje vers voedsel van het land oogst. Ik wil weten waar mijn eten vandaan komt -liefst lokaal-, dat het goed eten is, met liefde geteeld en geoogst en dat er geen rotzooi in zit". "Bij de Kloostertuin had ik het plaatje ook al helemaal in mijn hoofd en het is precies zo geworden! Ik ben van het breed en ver vooruit denken maar misschien zegt de boer, die het uiteindelijk gaat doen, dat het heel anders moet. Ik zeg altijd: 'Als je het kunt dromen kun je het ook doen'. Ik vind het leuk om het met andere mensen aan te gaan. Geen idee of ik straks in het bestuur zit of het alleen aanzwengel; ik vind het in ieder geval leuk om het op de agenda van de gemeente te zetten. En het naar werkelijkheid te begeleiden". Het gaat 100% lukken! Wat denk je, gaat het lukken? Karen: "100%, geen twijfel over mogelijk! Ik denk dat er in Gooise Meren nog wel wat stappen gezet kunnen worden op het gebied van duurzaamheid maar we hebben nu de wind mee. Een fantastisch initiatief vind ik het glasproject in Naarden-Vesting van de lokale energiecoöperatie Wattnu. Stadslandbouw ontbreekt in onze gemeente en door heel Nederland zou een lint aan stadslandbouw moeten komen. Ik denk dat veel boeren ook wel anders willen en dat ze door anders te boeren toch hun boterham kunnen verdienen. We moeten af van de monocultuur".
Deal met de gemeente Dat het Karen lukt bewijst ze ook met de Kloostertuin. Inmiddels zijn meerdere stroken beplant met hulp van zo'n 10 vrijwilligers. Elke woensdagmiddag gaat een aantal daarvan aan de slag in de tuin. Karen: "Eigenlijk komen we elkaar elke dag wel in de tuin tegen en maken een praatje over de peren bijvoorbeeld. Heel leuk en verbindend. Aan het einde van het seizoen hebben we een buurtborrel waar iedereen wat lekkers mee neemt. Op deze manier heb ik toch behoorlijk wat mensen uit de voormalige Weeshuiskazerne leren kennen die ik voorheen nooit sprak. We schalen ook steeds verder op, we begonnen met één strook en nu zijn er al zes. De Kloostertuin is een openbaar park dus iedereen is welkom, maar het plukken uit de tuin is enkel voor vrijwilligers. De deal met de gemeente is dat wij de tuin onderhouden en zij het gras maaien en de perenbomen en beukenhagen snoeien. In ruil voor ons werk krijgen we gemeente subsidie voor de inrichting van de tuin. Daarnaast krijgen wij een bijdrage van het bewonersplatform Naarden-Vesting".
Evenementen met zin Je kunt op een wel heel leuke manier je geld verdienen. Bijna 20 jaar geleden heeft Karen Stichting Zin mede opgericht, een organisatie die zinvolle bedrijfsuitjes waarbij medewerkers zich een dag inzetten voor het goede doel. De medewerkers gaan dus niet paintballen maar bijvoorbeeld een dag klaslokalen in een school voor bijzonder onderwijs schilderen, een dierenverblijf bouwen op een zorgboerderij. Ook zetten ze kinderen uit achterstandswijken in het zonnetje door een superfeestelijke dag te organiseren. Karen: "Het kan van alles zijn, je kunt het zo gek niet bedenken of we hebben het wel gedaan. Het geeft veel voldoening aan alle partijen. Ieder wint, het goede doel én het bedrijf. In het begin deden we dit onbetaald maar het organiseren ervan is zóveel werk dat we er nu onze boterham mee verdienen. Het is niet duurzaam om alleen als vrijwilliger te werken, dan brandt je op".
Op zoek naar 10-20 hectare binnen de gemeentegrenzen Karen: "Ik heb 12 jaar bij een gemeente gewerkt en ben daar niet gewend dat je dingen snel voor elkaar kreeg, ik ben meer het type 'niet lullen maar poetsen'. Ik wil stadslandbouw op de agenda zetten en was op zoek naar iemand die met mij mee kon denken en kwam uit bij beleidsadviseur duurzaamheid Gerard Verweij. Hij was direct enthousiast en verwees mij door naar jullie kwartiermaker Kees Hogenbirk. Die gooide wat haakjes uit tijdens een online webinar over biodiversiteit en binnen de kortste keren zat ik in een oriënterend Zoomoverleg met beleidsmedewerkers van de gemeente, de kwartiermaker en een boer uit Naarden. Ook heeft de kwartiermaker het idee, om stadslandbouw te ontwikkelen binnen de gemeentegrenzen, vast in de week gelegd bij de wethouder duurzaamheid. Ik was helemaal blij dat onze eerste bijeenkomst zo vlot ging, heel productief. Wij maken nu pas op de plaats, we hebben allereerst grond nodig van minimaal 10 ha maar bij voorkeur 20 ha (1 ha = ongeveer 2 voetbalvelden). Een ambitiedocument is inmiddels gemaakt met de doelstellingen en hoe het gefinancierd zou kunnen worden zonder subsidies".
Vroeg in het proces naar buiten Karen: "Er is getwijfeld om er nu al mee naar buiten te komen want het is ontzettend vroeg in het proces maar het staat of valt met beschikbare grond. We hebben nu de wind mee en moeten het ijzer smeden als het heet is. Ongetwijfeld lopen er wel meer mensen uit Gooise Meren rond met dit idee en die hebben dan meteen een instap".
Eén van de mogelijke vormen van stadslandbouw is het oprichten van een coöperatie zoals een Herenboerderij, zie de video hierboven. Karen: "Tweehonderd gezinnen kopen elke een aandeel van eenmalig tweeduizend Euro -dat bedrag krijg je terug als je verhuist-. Hiermee kan gestart worden met aankoop van de grond, het slaan van palen, inzaaien et cetera. Als er geoogst kan worden geef je door hoeveel monden je wilt voeden. Je betaalt dan per mond tien euro per week voor voedsel van het land. Dat is het verdienmodel voor de -liefst lokale- boer die het werk verricht. Er zijn verschillende mogelijkheden voor stadslandbouw zoals bijvoorbeeld CSA-LandinZicht in Hilversum. Hier boert kunstenaar Wietse Bakker, ook bekend van ons Duurzaamheidscafé. Hier koop je jaarlijks een oogstaandeel en haal je het ook wekelijks zelf van het land. Dat heeft als bijkomend voordeel, omdat je het zelf uit de aarde haalt, je ook die zielige wortel meeneemt. Vele vormen zijn mogelijk maar dat is pas in een later stadium aan de orde".
Enthousiaste denkers met een praktische inslag gezocht Karen wil stadslandbouw voor elkaar krijgen maar het niet in haar eentje gaan 'trekken'. Karen: "Stel dat we met het Herenboer concept verder gaan dan ben je verplicht om minimaal zes mensen in het bestuur te hebben en krijg je sowieso lokale betrokkenheid. Het liefst ook divers: een mooie afspiegeling van de samenleving. En wie weet zijn er mogelijkheden om ook minder draagkrachtigen deelnemers te helpen met een bekostiging van een aandeel. Vele wegen leiden naar Rome. Ik wil druk op het proces houden wat voortgang betreft maar tegelijkertijd ben ik ook go with the flow en wil het laten gebeuren. We moeten nu denk ik wél versnellen om meer in ons eigen voedsel te voorzien. Maar vaak ontstaat er veel als je het even de ruimte geeft". Waar is momenteel behoefte aan behalve grond? Karen: "Nu zijn wij op zoek naar enthousiaste denkers met een praktische inslag, die actief willen meehelpen met het opstarten van een Herenboerderij of een andere vorm van stadslandbouw". Interesse? Stuur ons een mail met motivatie.
